Anticonceptie, we hebben als vrouwen veel aan de opkomst van de pil aan te danken. We kunnen onze levens plannen, onderwijs volgen en carrière maken.  Het is bijna taboe om kritisch te zijn over de pil. Maar toch is dat hard nodig! Het is een big deal om iemands hormonen te regelen.

Ik ben lang niet de enige vrouw die flink van slag raakte door de anticonceptiepil. Het vervelende is alleen dat je het lang niet altijd direct aan het gebruik van je chemische anticonceptie zult linken. Ook in mijn praktijk spreek ik veel vrouwen die hier mee kampen. Vaak zonder dat ze zelf in de gaten hebben waar de klachten vandaan komen. Dat komt vooral omdat er nog erg weinig aandacht aan de eventuele bijwerkingen wordt besteed. Ook op het moment dat het voorgeschreven wordt niet. Dat zou wat mij betreft veel meer aandacht mogen krijgen. Ook vind ik het belangrijk dat vrouwen weten dat de klachten die kunnen ontstaan door het gebruik van de chemische anticonceptie, vaak heel langzaam ontstaan en ze voor iedere vrouw weer anders kunnen zijn. En eigenlijk is het geen wonder dat het gebeurt.

Werking (chemische) hormonen

Je kunt niet dagelijks een dosis chemische hormonen naar binnen gooien en verwachten dat die hormonen zich netjes beperken tot het voorkomen van alleen een zwangerschap. Je zult inderdaad niet zwanger raken. Maar, daarnaast doen hormonen nog heel veel meer. Wat ze precies teweegbrengen, is voor iedere vrouw weer anders. De Amerikaanse hoogleraar in de evolutionaire psychologie Sarah E. Hill, auteur van het boek Je brein aan de pil, zegt er dit over: ‘De anticonceptiepil slikken is zoiets als een kaars doven door een atoombom op je huis te gooien.’

Wat de anticonceptiepil doet, is de hormoonspiegel constant houden. Niks geen pieken en dalen in oestrogeen en progesteron. Dat leidt ertoe dat er geen eisprong plaatsvindt. En als er geen eitje is om te bevruchten, kun je ook niet zwanger worden. Maar dat is dus niet het enige wat de hormonen veroorzaken. Geslachtshormonen beïnvloeden namelijk van alles in je lijf: seks, aantrekkingskracht, stress, eetpatroon, agressie, humeur en het vermogen om te leren en emoties te reguleren. Je geslachtshormonen beïnvloeden ook hoe je je voelt en gedraagt. Da’s niet niks.

Verschillende neven-effecten sluipen stiekem naar binnen en worden lang niet altijd in verband gebracht met je chemische anticonceptie gebruik. 

Ik merk dat steeds meer vrouwen zich zorgen maken over de psychologische impact van de pil. Je kunt je namelijk depressief gaan voelen, angsten krijgen, mood swings hebben, je lusteloos voelen, etc. Veel dokters blijken de zorgen die je hierover kunt hebben vaak nog weg te wuiven. En dat terwijl je als vrouw je eigen lichaam vaak heel goed kent en weet en voelt dat dit niet bij je past. Alleen weet je vaak niet dat dit met het gebruik van de chemische hormonen te maken kan hebben. Daarom is het belangrijk dat je als vrouw beter geïnformeerd wordt over de mogelijke effecten. Op deze manier kan je beter overwegen wat je in wilt zetten op het gebied van anticonceptie. Ook kan je dan eventuele klachten die ontstaan beter inschatten en daar naar handelen. De klachten sluipen er namelijk in waardoor het lastig is om vast te stellen waar het van komt. Vooral als je niet weet waar je op moet letten en wat de oorzaak kan zijn.

Iedere vrouw is anders en de hormonencocktails van diverse pillen en andere anticonceptiemethoden hebben op iedere vrouw een andere uitwerking. De een kan depressieve gevoelens ontwikkelen van een pil waar een ander zich prima bij voelt. De wetenschap kan nu nog niet voorspellen wie bij wat gebaat is. Je zult op je eigen ervaringen af moeten gaan. 

Als je aan chemische hormonale anticonceptie begint kan het verstandig zijn een dagboek bij te houden. En om een dierbare te vragen om op veranderingen te letten. Word je stiller, emotioneler, vlakker? Iemand die je goed kent, zal het opmerken. Of doe het omgekeerd: stop een tijdje en kijk hoe je je voelt.

Anticonceptie starten voor andere doeleinden

Ik hoor ook van veel vrouwen dat ze om een hele andere reden met chemische anticonceptie begonnen zijn. Dit kan zijn: heftige krampen tijdens de menstruatie, heftig bloedverlies, acne, of onregelmatige menstruatie. Je krijgt de chemische anticonceptie dan voorgeschreven om deze klachten op te lossen. De chemische anticonceptie verbloemt de klachten; ze worden onderdrukt door de chemische hormonen. Zodra je er mee stopt komen de meeste klachten weer terug.

Als je stopt omdat je graag zwanger wilt worden en je bent er mee begonnen omdat je een onregelmatige menstruatie had, dan is de kans groot dat je cyclus na het stoppen nog steeds onregelmatig is. De periode tijdens het gebruik had je namelijk een chemisch gestuurde cyclus. Daarbij heeft je lichaam na het stoppen tijd nodig om weer over te schakelen op je eigen natuurlijke cyclus en je natuurlijke bloedingen. Vrouwen met een gezonde cyclus voor het starten van de anticonceptie hebben soms al maanden nodig om weer in een natuurlijk verloop terug te komen.

Ook zijn er veel vrouwen die na het stoppen de huidklachten weer terug krijgen of het heftige bloedverlies. Het zou heel mooi zijn als er meer bekent zou worden over de vele mogelijkheden die de homeopathie heeft om jouw klachten rond je menstruatie aan te pakken. 100% natuurlijk maatwerk speciaal voor jou als vrouw. Zonder vervelende bijwerkingen.

Bijwerkingen chemische anticonceptie

Er komen steeds meer aanwijzingen dat je bij (langdurig) gebruik kans maakt op serieuze bijwerking. Zoek maar eens op. Wat je tegen zult komen is onder andere.: hoofdpijn, laag libido, droge vagina, pijnlijke sex, pijnlijke borsten, tussentijdse bloeding, bloedstolsels, tekorten in vitamines en mineralen, toename in gewicht, etc.. Het zou mooi zijn als je bij het voorschrijven beter op de hoogte gebracht wordt hiervan.

Je lichaam ondersteunen na het stoppen

Na het stoppen van je chemische anticonceptie zul je in veel gevallen opknappen van de klachten die je ervaarde. Toch gaat dit niet altijd vanzelf. Je lichaam blijft soms nog last hebben van klachten, of krijgt andere klachten doordat je hormonen nog uit balans zijn.

Het kan zinvol zijn om je lichaam na het stoppen met de chemische hormonen grondig op te schonen door middel van de homeopatische detox. We wassen en verzorgen de buitenkant van ons lichaam ook uitgebreid, dus waarom zouden we de binnenkant niet onderhouden? Je lichaam op deze manier helpen om je natuurlijke hormonen weer in balans te krijgen.

Wil je graag weten of bepaalde klachten te maken kunnen hebben met je chemische anticonceptie?

Wil je graag weten wat je kunt doen voor je lichaam na het stoppen met je chemische anticonceptie?

Wil je graag starten met de natuurlijke homeopatische detox? (100% natuurlijk maatwerk voor diepe reiniging en herstel van gezondheid. Speciaal voor jou als (sensitieve) vrouw. 

Neem gerust contact met op via het contactformulier.

Ook voor al je andere vragen voor jezelf of voor je dochter ben je van harte welkom! Op deze manier kan je een weloverwogen beslissing nemen.

Helen

Inspiratie uit het boek: Je brein aan de pil van psychologie Sarah E. Hill, medische dossier.

Het artikel hieronder is een copy van de site van: Ortho Health Foundation. Het is zo mooi en compleet dat ik het graag met jullie wilde delen.

De pil en de bijwerkingen waar we nog te weinig over horen

• Submitted on 17 May 2021

De orale anticonceptiepil (OCP) is een veelgebruikte anticonceptiemethode waar miljoenen vrouwen elke dag op vertrouwen. Van de Nederlandse vrouwen gebruikt 17 – 51 procent op een bepaald moment tijdens hun reproductieve leven de pil.¹ De reden voor het gebruik van de pil is om het risico op ongeplande zwangerschappen te minimaliseren. Maar artsen bieden de pil vaak ook aan als reactie op veel voorkomende klachten zoals acne, zware menstruatie, PMS-symptomen of onregelmatige menstruatie. Ja, de pil kan voor sommige vrouwen bij deze symptomen helpen. Maar het is geen magic pill en zal niet de onderliggende oorzaak van deze klachten aanpakken.

De pil lijkt op het eerste gezicht een ongecompliceerde vorm van anticonceptie. Wat veel vrouwen echter niet weten is dat de pil ook veel potentieel schadelijke effecten heeft op het vrouwelijk lichaam.

In dit artikel bespreken we enkele bijwerkingen van de pil waar artsen hun patiënten wel over zouden moeten informeren, maar nog te weinig doen.

Disclaimer: de onderstaande informatie is bedoeld om vrouwen te informeren en hen in staat te stellen de beste beslissing voor zichzelf te nemen. Het is op geen enkele manier bedoeld om iemand ervan te weerhouden hormonale anticonceptie te gebruiken. Het doel is uitsluitend om de feiten uiteen te zetten.   

De pil kan stemmingswisselingen en depressie veroorzaken

Stemmingswisselingen, angst, prikkelbaarheid en depressie zijn allemaal mogelijke bijwerkingen van de anticonceptiepil. Een studie uit 2015 toonde aan dat het gebruik van de anticonceptiepil zorgt voor een dunnere laterale orbitofrontale cortex en posterieure cingulaire cortex. Dit zorgt voor een aanzienlijke verstoring van de hersenstructuur en -functie. Deze hersengebieden zijn buitengewoon belangrijk omdat ze betrekking hebben op besluitvorming en emotieverwerking. Dit is misschien niet de enige reden waarom sommige vrouwen aangeven dat ze zich depressief en humeurig voelen tijdens het gebruik van de pil. Maar het helpt wellicht een ​​deel van het emotionele leed – waar veel vrouwen mee te maken hebben – te verklaren.²

In 2020 publiceerde de Volkskrant een artikel waarin vermeld werd dat het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) een herziene huisartsenrichtlijn naar buiten bracht. In deze herziene richtlijn staat dat huisartsen bij gesprekken meer aandacht gaan besteden aan de psychologische bijwerkingen van de pil, waaronder stemmingswisselingen en minder zin in seks.

De pil verhoogt het risico op bepaalde soorten kanker

Het risico op bepaalde vormen van kanker wordt verhoogd door het gebruik van de anticonceptiepil. Verschillende onderzoeken hebben een verhoogd risico op baarmoederhalskanker in verband gebracht met langdurig gebruik van orale anticonceptie. Meer dan 50 onderzoeken hebben een kleine toename van het risico op borstkanker aangetoond door langdurig gebruik van de pil. Bij vrouwen ouder dan 45 jaar nam het risico op borstkanker anderhalf keer (144%) meer toe dan bij vrouwen die de pil nooit gebruikten. Een studie gepubliceerd in The British Journal of Cancer onthulde dat per 100.000 vrouwen die minimaal 10 jaar de pil gebruiken, er 50 extra gevallen van borstkanker ontdekt worden. On a positive note: het verhoogde risico op kanker neemt af na 10 jaar stoppen met de pil.³

De pil heeft invloed op 150(!) lichaamsfuncties

De meeste vrouwen denken dat de pil alleen invloed heeft op hun vermogen om zwanger te worden. Maar de realiteit is dat de pil van grote invloed is op het hormonale systeem en daarmee bijna elk orgaan en elke lichaamsfunctie beïnvloedt. Enkele van deze lichamelijke veranderingen zijn onder meer:

• Verlaagde botdichtheid;
• Verhoogd risico op gist overgroei en laaggradige ontstekingen⁴;
• Verhoogd risico op bloedstolsels, beroerte en longembolie (een stolsel dat in de longen vastzit);
• Verhoogd risico op een hartaanval en beroerte⁵;
• Migraine;
• Verhoogde bloeddruk;
• Goedaardige levertumoren;
• Verhoogde leverenzymen;
• Darmdysbiose (onbalans in de darmen) en daardoor verminderde de opname van voedingsstoffen;
• Vermindert libido;

De pil kan de partnerkeuze beïnvloeden

Onderzoek suggereert dat de anticonceptiepil van invloed kan zijn op de partnerkeuze. Geur blijkt hierbij leidend. Verborgen in de geur van een man zitten aanwijzingen over zijn belangrijkste MHC-genen. Dit zijn genen die een belangrijke rol spelen bij onder andere de werking van het immuunsysteem. Studies suggereren dat vrouwen de voorkeur geven aan de geur van mannen waarvan de MHC-genen verschillen van die van henzelf. Koppels die verschillende MHC-genen hebben zijn minder snel genetisch aan elkaar verwant dan koppels met vergelijkbare genen. Kinderen van koppels met meer gevarieerde MHC-profielen hebben daardoor een sterker immuunsysteem.⁶

De studie suggereert echter dat vrouwen die de pil gebruiken juist van voorkeur veranderen… De vrouwelijke proefpersonen beoordeelden de geuren van genetisch vergelijkbare mannen (via een T-shirt dat de man twee nachten had gedragen) eerder als aantrekkelijk nadát ze de pil hadden ingenomen. Het is niet duidelijk is waarom de pil de aantrekkingskracht beïnvloedt van mannen op vrouwen aan de pil. Het kan zijn dat vrouwen tijdens het gebruik van de pil meer aangetrokken worden tot een verzorgend persoon (aangezien de pil een zwangerschap nabootst).

Dit onderzoek vertelt ons dat de pil waarschijnlijk een van de natuurlijke manieren waarop we een partner kiezen, verstoort. Maar het vertelt ons niet hoe dit relaties kan beïnvloeden. Stel je het algemene scenario voor: een jonge vrouw krijgt de anticonceptiepil zoals gewoonlijk aangeraden, of het nu om medische redenen is of niet. Ze ontmoet een man, ze krijgen een relatie en besluiten te trouwen. Wanneer ze de keuze maken om een gezin te stichten stopt de vrouw met de pil. Relatieproblemen maken hun intrede en het stel denkt dat ze wellicht uit elkaar gegroeid zijn. De vrouw verliest haar interesse en voelt alsof ze met de verkeerde man getrouwd is. De man voelt zich afgewezen. Ze besluiten te scheiden.

Zou deze verandering in aantrekkingskracht significant genoeg kunnen zijn om een relatie te beëindigen? Zou het een factor kunnen zijn waarom zoveel huwelijken in een scheiding eindigen? Een interessant vraagstuk waar wat ons betreft meer onderzoek naar gedaan mag worden.

De pil onderdrukt de werking van de schildklier

De schildklier is o.a. verantwoordelijk voor het reguleren van onze stofwisseling en houdt verband met veranderingen in lichaamsgewicht en energieniveau. Wanneer een vrouw de pil slikt kan dit de functie van de schildklier aantasten waardoor abnormaal lage niveaus van de schildklierhormonen kunnen ontstaan. 

Dit komt omdat de pil de eiwitten Sex Hormone Binding Globulin (SHBG) en Thyroxine Binding Globulins verhoogt.⁷ Deze eiwitten binden zich aan vrije hormonen in de bloedbaan, waardoor ze niet meer beschikbaar zijn voor gebruik door het lichaam. Vrouwen met onvoldoende schildklierhormoon hebben een verhoogd risico op onvruchtbaarheid en miskramen.

Een laag schildklierhormoon kan meerdere klachten veroorzaken, waaronder:

• Niet kunnen afvallen
• Depressie
• Het snel koud hebben
• Constipatie
• Geheugen- en cognitieve problemen
• Droge huid
• Haaruitval
• En vele andere symptomen. 

De pil zorgt voor uitputting van voedingsstoffen

Wat veel vrouwen niet weten is dat de anticonceptiepil het lichaam uitput van essentiële vitamines en mineralen. Antioxidanten, B-vitamines en belangrijke mineralen zoals selenium en zink raken uitgeput wanneer een vrouw een oraal anticonceptiemiddel gebruikt.⁸ Deze voedingsstoffen zijn van cruciaal belang voor het creëren van belangrijke neurotransmitters, het balanceren van hormonen, leverontgifting, aanmaak van schildklierhormoon, regulering van het immuunsysteem en weefselherstel.

Dat de pil een tekort aan voedingsstoffen kan veroorzaken, kan een probleem zijn voor vrouwen met een kinderwens. Een tekort aan belangrijke vitamines en mineralen kunnen van invloed zijn op de gezondheid van de zwangerschap en de gezondheid van de baby. Dit is belangrijke om te weten voor het geval je van plan bent om te ‘ontpillen’ omdat je een kinderwens hebt. In dat geval kan het wenselijk zijn om je te bloed te laten testen op mogelijke nutriënttekorten.

Voedingsstoffen die worden uitgeput door de pil

Vitamine B6

Het niveau van vitamine B6 bleek significant lager te zijn bij vrouwen die de orale anticonceptie gebruikten in vergelijking met vrouwen die dat niet deden.⁹

De indruk bestaat dat lage B6-spiegels kunnen bijdragen aan enkele van de bijwerkingen van het nemen van de pil, waaronder depressie, lethargie en vermoeidheid. Lage B6-waarden kunnen ook van invloed zijn op ochtendmisselijkheid tijdens de zwangerschap en op het risico op een slecht humeur en depressie in de postpartumperiode.¹⁰

Vitamine B12

Vitamine B12 komt in de meeste dierlijke producten voor en is één van de weinige vitamines die niet op betrouwbare wijze kan worden geleverd door een volledig plantaardig dieet.

Een gerandomiseerde controlestudie wees uit dat vrouwen die de pil gebruikten, consistent lagere gehaltes van vitamine B12 hadden, onafhankelijk van hun inname via de voeding.⁴ Uitscheiding via de urine en opname van B12 waren normaal, maar de totale bindingscapaciteit van de vitamine in serum was verminderd. Het glycoproteïne dat B12 tegen maagzuur beschermt, was ook verminderd.¹⁰

Foliumzuur

Vrouwen die de pil gebruiken hebben een lager folaatgehalte omdat de pil de absorptie of versnelde uitscheiding van foliumzuur in het lichaam kan verstoren.¹⁰

Naast vitamine B12 is foliumzuur vooral belangrijk tijdens preconceptie en zwangerschap voor de preventie van neurale buisdefecten. Daarnaast is een tekort aan foliumzuur in verband gebracht met stemmingsstoornissen, waaronder depressie en angst.¹⁰

Magnesium

Magnesium is een essentieel mineraal voor de energieproductie en is betrokken bij meer dan 300 enzymreacties in het lichaam.

Oestrogeentherapie, inclusief het gebruik van de pil, verlaagt het magnesiumgehalte in het lichaam en kan een tekort veroorzaken.

Selenium

Een cross-sectionele gerandomiseerde studie van vrouwen die de pil gebruikten, toonde aan dat het gemiddelde seleniumgehalte bij die vrouwen significant lager was dan bij controlegroep.¹⁰ Lage niveaus van schildklierhormonen kunnen het risico op onvruchtbaarheid en miskraam verhogen.¹¹

Zink

Lagere zinkgehaltes zijn gevonden bij vrouwen die de pil gebruiken in vergelijking met vrouwen die dat niet doen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan veranderingen in absorptie, weefselvernieuwing of uitscheiding.¹⁰

Zink is een nutriënt waar vrouwen tijdens de zwangerschap en de postpartumperiode een verhoogde behoefte aan hebben. Het is aangetoond dat een zinktekort de geestelijke gezondheid en het welzijn van moeders kan beïnvloeden. Daarnaast zijn lagere zinkgehaltes in verband gebracht met het moeilijker zwanger kunnen worden.¹¹

Wat is een goed alternatief voor de pil?

Gelukkig is de pil niet de enige optie als het om anticonceptie gaat. Er zijn veel vormen van anticonceptie die het onderzoeken waard zijn om zo de beste methode voor jezelf te vinden. Hier zijn een aantal methoden met weinig tot geen hormonale bijwerkingen:

• Weet wanneer je vruchtbaar bent: toegegeven, deze anticonceptiemethode vergt wat meer toewijding, maar het is dan wel de enige − natuurlijke − methode zonder bijwerkingen. Bij deze methode volg je jouw menstruatiecyclus zodat je weet wanneer je vruchtbaar bent en wanneer niet. Op deze manier kun je tijdens je vruchtbare periode zelf de afweging maken om bijvoorbeeld een condoom te gebruiken of af te zien van geslachtsgemeenschap.
  • Een methode om dit goed bij te houden is de Daysy: dit is een zogenaamde cyclus tracker. Het is een apparaatje waarmee je iedere ochtend je lichaamstemperatuur (basale lichaamstemperatuur) meet. Het apparaatje analyseert vervolgens je meting met het algoritme, dat gegevens van 5 miljoen menstruatiecycli en 30 jaar onderzoek bevat. Op basis van deze gegevens vertelt het je direct of je in je vruchtbare fase bent of niet.
• Koperspiraal: Dit is het enige anticonceptiemiddel dat nul hormonen afscheidt. Het is een klein “T” -vormig dingetje dat een arts of gynaecoloog in de baarmoeder moet plaatsen. De werking komt van een klein koperen spiraaltje dat rond de ‘‘T’’ is gewikkeld. Dankzij dit spiraaltje is de koperspiraal > 99 procent effectief en kan het tot tien jaar in de baarmoeder blijven. Echter brengt de koper spiraal ook klachten met zicht mee. Veel gehoord zijn: meer menstruatiepijn en een langer durende menstruatie.
• Laag-hormonaal spiraaltje (Mirena): in tegenstelling tot de pil, die over het algemeen zowel oestrogeen als progestageen bevat, geeft deze methode een kleine hoeveelheid progesteron af. Omdat er geen oestrogeen in een laag-hormonaal spiraaltje zit, ervaren vrouwen over het algemeen minder hormonale bijwerkingen, zoals stemmingswisselingen en gewichtstoename.

Tot slot

De anticonceptiepil is sinds de introductie de meest voorgeschreven anticonceptiemethode die er is. En hoewel het op het eerste oog absoluut een uitkomst kan zijn voor veel (jonge) vrouwen, kleven er veel bijwerkingen aan het gebruik van de pil. Veelal bijwerkingen met grote gevolgen waar wat ons betreft nog te weinig voorlichting over wordt gegeven. Wanneer een (jonge) vrouw met menstruatie- of hormonale problemen aanklopt bij een arts, zou er eerst gekeken moeten worden naar een eventuele onderliggende disbalans in het lichaam. In plaats daarvan wordt er nog te vaak meteen hormonale anticonceptie of bijvoorbeeld antidepressiva voorgeschreven. Met alle gevolgen van dien zonder de échte oorzaak aan te pakken. Omdat dit veelal middelen zijn die jaren achtereen gebruikt worden is een weloverwogen en goed geïnformeerde keuze ontzettend belangrijk. Wij hopen hier middels dit artikel aan bij te dragen.

Referenties:

1. Anticonceptiemethode naar leeftijd. (2018, 11 december). [Infographic]. Rutgers. https://www.rutgers.nl/sites/rutgersnl/files/Onderzoek%20afbeeldingen/anticonceptie_aangepast_11122018_def.jpg
2. Skovlund CW, Mørch LS, Kessing LV, Lidegaard Ø. Association of Hormonal Contraception With Depression. JAMA Psychiatry. 2016 Nov 1;73(11):1154-1162. doi: 10.1001/jamapsychiatry.2016.2387. Erratum in: JAMA Psychiatry. 2017 Jul 1;74(7):764. PMID: 27680324.
3. Briggs, H. (2011, 26 oktober). Pill “lowers ovarian cancer risk”. BBC News. https://www.bbc.com/news/health-15449363
4. Piltonen T, Puurunen J, Hedberg P, Ruokonen A, Mutt SJ, Herzig KH, Nissinen A, Morin-Papunen L, Tapanainen JS. Oral, transdermal and vaginal combined contraceptives induce an increase in markers of chronic inflammation and impair insulin sensitivity in young healthy normal-weight women: a randomized study. Hum Reprod. 2012 Oct;27(10):3046-56. doi: 10.1093/humrep/des225. Epub 2012 Jul 18. PMID: 22811306.
5. Petitti DB, Wingerd J, Pellegrin F, Ramcharan S. Risk of Vascular Disease in Women: Smoking, Oral Contraceptives, Noncontraceptive Estrogens, and Other Factors. JAMA. 1979;242(11):1150–1154. doi:10.1001/jama.1979.03300110022020
6. Roberts SC, Gosling LM, Carter V, Petrie M. MHC-correlated odour preferences in humans and the use of oral contraceptives. Proc Biol Sci. 2008;275(1652):2715-2722. doi:10.1098/rspb.2008.0825
7. Raps M, Curvers J, Helmerhorst FM, Ballieux BE, Rosing J, Thomassen S, Rosendaal FR, van Vliet HA. Thyroid function, activated protein C resistance and the risk of venous thrombosis in users of hormonal contraceptives. Thromb Res. 2014 Apr;133(4):640-4. doi: 10.1016/j.thromres.2013.12.041. Epub 2014 Jan 7. PMID: 24438944.
8. Akinloye O, Adebayo TO, Oguntibeju OO, Oparinde DP, Ogunyemi EO. Effects of contraceptives on serum trace elements, calcium and phosphorus levels. West Indian Med J. 2011 Jun;60(3):308-15. PMID: 22224344.
9. Fenasse R, McEwen B. Impact of the oral contraceptive pill on health and nutritional status. J Aust Tradit Med Soc. 2019;25(4):197–203.
10. Wakeman, M. (2019). A Review of the Effects of Oral Contraceptives on Nutrient Status, with Especial Consideration to Folate in UK. Journal of Advances in Medicine and Medical Research, 30(2), 1-17
11. Qazi IH, Angel C, Yang H, Pan B, Zoidis E, Zeng CJ, Han H, Zhou GB. Selenium, Selenoproteins, and Female Reproduction: A Review. Molecules. 2018 Nov 22;23(12):3053. doi: 10.3390/molecules23123053. PMID: 30469536; PMCID: PMC6321086.